HPV aşısı, kanserle mücadelede önemli rol oynuyor

Küresel Kanser Gözlem Verisi (GLOBOCAN) verilerine göre, dünya genelinde kadınlar arasında dördüncü en yaygın kanser türü olan ve çoğunlukla Human Papilloma Virüs (HPV) enfeksiyonu ile ilişkilendirilen kansere karşı, HPV aşısının önemli rol oynadığı belirtildi.

Cilt veya mukozada bulunan hücreleri enfekte eden Human papilloma virüsü (HPV), serviks, penil kanserler, baş boyun kanserleri ve genital siğillere yol açıyor. Virüsün yol açtığı rahim ağzı kanseri, 2018 GLOBOCAN verilerine göre dünya genelinde kadınlar arasında dördüncü en yaygın kanser türü olarak biliniyor. Her yıl yaklaşık olarak çeyrek milyon kadının serviks kanseri nedeniyle ölümünden sorumlu olduğu belirlenen virüs, yalnızca kadınlar için değil, penil, anal ve baş boyun kanserlerine neden olarak erkekler için de önemli bir sağlık sorunu oluşturuyor.

Türk Tabipleri Birliği'nin, Halk Sağlığı Uzmanları Derneği, Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği ile Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Derneği'nin de imzasını taşıyan açıklamasında, 2019'da HPV'nin dünyada kadınlarda 620 bin, erkeklerde 70 bin kanser vakasına neden olduğu belirtildi.

Servikal sürüntü alınarak yapılan sağlık taramalarının, kadınlar ve erkekler için kanseri önlemenin etkili yolu olduğu ifade edilen açıklamada, şunlar kaydedildi:

"HPV için ilk aşı 2006'da onaylanmış olup şu anda 6 koruyucu HPV aşısı bulunmaktadır. Tüm HPV aşıları, 9 yaş ve üzeri kadınlarda kullanılmak üzere endikedir; uygulanan aşıya göre 26 veya 45 yaşına kadar kullanım için uygundur. Bazı HPV aşılarının erkeklerde kullanımı da lisanslıdır. Tüm aşılar, rekombinant DNA ve hücre kültürü teknolojisi kullanılarak hazırlanmıştır. HPV aşıları canlı biyolojik ürünler veya viral DNA içermez ve dolayısıyla enfeksiyona yol açmaz.

HPV aşılarının önerilen uygulanma takvimi, 15 yaş ve üzerindekiler için 6 aylık süre içinde (0, 2. ve 6. aylarda birer doz olmak üzere) üç doz halinde uygulanmasıdır. 9-14 yaş arasındakiler içinse iki doz (0 ve 6-12 ay) yeterli görülmektedir. DSÖ’ye göre 2024 yılı itibariyle dünya çapında 137 ülke HPV aşılarını ulusal programlarına dahil etmiş bulunmaktadır. Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi’ne göre 30 Avrupa ülkesinden 28’inde 9-14 yaş arası kız ve erkek çocukları bağışıklama programı kapsamında HPV aşısı ile aşılanmaktadır. Bulgaristan ise sadece adölesan dönemdeki kız çocuklarını programına dahil etmiştir. Bu 29 Avrupa ülkesinin tamamında aşı ücretleri ulusal sağlık sistemleri tarafından karşılanmaktadır.

Ülkemizde uygulanan rutin aşı takviminde ise henüz HPV aşısı yer almamaktadır. Sağlık Bakanı’nın 2022 yılında HPV aşısının Genişletilmiş Bağışıklama Programı kapsamında ücretsiz olarak uygulanacağı ve HPV aşısı üretiminin sağlanacağına ilişkin demecinin üzerinden iki yıla yakın zaman geçmiş, ancak herhangi bir gelişme olmamıştır. 

'12 ve 13 yaşına gelmiş tüm kız çocuklarına 2 doz 9 valan HPV aşısı ücretsiz uygulanmalı'

2014 yılından beri süren Türkiye Servikal Kanser Tarama Programı’nın 4 milyon kadından elde edilen verilerine göre 2020 yılında ülkemizde HPV-DNA pozitifliği yüzde 4,39 saptanmıştır. Ülkemizde uygulanan rutin aşı takviminde ise henüz HPV aşısı yer almadığı için DSÖ 2030 hedeflerine ulaşmakta oldukça geride olduğumuz görülmektedir.

Sonuç olarak HPV’ye bağlı hastalıklar ile mücadele ve korunma için en etkili yol bağışıklamadır. HPV nedenli kanserler aşıyla önlenebilir. HPV aşısının ulusal sağlık sistemi tarafından ücretsiz sunulması, temel insan haklarından olan sağlık hakkının gereğidir. Dünyada 137 ülkenin ulusal bağışıklama programına aldığı HPV aşısı için ülkemizde daha fazla zaman kaybedilmemelidir. Önerimiz; en azından başlangıç için 12 ve 13 yaşına gelmiş (12 ve 13 yaş kohortu) tüm kız çocuklarına 2 doz 9 valan HPV aşısının ücretsiz olarak uygulanmasına başlanmasıdır. Sonrasında tüm kız çocuklarının 12 yaşına geldiklerinde aşılanmasıyla bağışıklamanın devam ettirilmesidir."