Kıbrıs Barış Harekâtı'nın 51. yıl dönümü: Tarihin dönüm noktası ve adadaki barış mücadelesi
Kıbrıs Barış Harekâtı’nın 51. yıl dönümü, bugün hem Türkiye’de hem de Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde anılıyor. 20 Temmuz 1974 sabahı başlayan harekât, Kıbrıs’ta Türk halkının güvenliği için kritik bir müdahale olarak gerçekleşti. Tarihteki önemi büyük olan bu askeri operasyon, adada yaşanan iç karışıklıkların ardından Türkiye’nin Kıbrıs Türklerini koruma amacıyla attığı önemli bir adımdı. Tarih boyunca Kıbrıs, stratejik konumu sebebiyle çeşitli çatışmalara sahne olurken, bu harekât Türk tarafı için adada varoluşun simgesi oldu.
En Merak Edilenler
Kıbrıs Krizi Nasıl Başladı?
1963-64 yıllarında başlayan ve Rum saldırıları sonucu 103 Türk köyü boşaltılırken, 364 Türk hayatını kaybetti. EOKA militanlarının saldırıları özellikle Türk köylerinde ağır tahribata yol açtı.
1974 Darbesi ve Enosis Tehdidi
15 Temmuz 1974'te Yunanistan destekli cuntacı Albay Nikos Sampson, Kıbrıs’ta darbe yaparak adanın Yunanistan’a bağlanmasını hedefledi. Bu durum adadaki Türklerin güvenliğini tehdit eden kritik bir eşikti.
Barış Harekâtının Başlangıcı: 20 Temmuz 1974
Türkiye, dönemin Başbakanı Bülent Ecevit’in kararıyla Türk Silahlı Kuvvetleri’ni saat 06.05’te Kıbrıs’a gönderdi. Harekât, barışı tesis etme ve Türk halkının güvenliğini sağlama amacıyla başladı.
“Ayşe Tatile Çıksın” Parolası ve İkinci Müdahale
İlk müdahalenin ardından, Birleşmiş Milletler’in çağrısına rağmen müzakereler başarısız olunca, Türk tarafı harekâtı genişletti. “Ayşe tatile çıksın” parolasıyla ikinci harekât 14 Ağustos’ta başladı.
"Ayşe Tatile Çıksın" Ne Anlama Geliyor?
Dönemin Başbakanı Bülent Ecevit, 20 Temmuz 1974'te Türk Silahlı Kuvvetlerine adaya müdahale emri verdi. Harekât, sabahın ilk ışıklarıyla başladı ve Türk askerleri saat 06.05'te adaya ayak bastı. "Biz aslında savaş için değil barış için ve yalnız Türklere değil Rumlara da barış getirmek için adaya gidiyoruz" diyen Ecevit, müdahalenin amacını açıkça belirtti. Türkiye, harekâtı Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin kararına uyarak 22 Temmuz 1974’te durdurdu. Ancak Cenevre görüşmelerinin sonuçsuz kalması üzerine, harekâtın yeniden başlatılacağı anlamına gelen "Ayşe tatile çıksın." (Ayşe, Turan Güneş'in kızı Ayşe Güneş Ayata'nın adıdır.) parolasını Türk Dışişleri Bakanı Turan Güneş, Başbakan Bülent Ecevit'e bildirdi.
Harekâtın Sonuçları ve Toprakların Paylaşımı
Harekât sonucunda Kıbrıs’ın yüzde 37’si Türk kontrolüne geçti. Yaklaşık 200 bin Rum kuzeye göç ederken, 65 bine yakın Türk güneyden göç etmek zorunda kaldı.
Kıbrıs Türk Federe Devleti’nin Kuruluşu
13 Şubat 1975’te kurulan Kıbrıs Türk Federe Devleti ile Kuzey Kıbrıs Türk varlığı resmiyet kazandı. Rauf Denktaş, federe devletin başkanlığına getirildi.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin İlanı
15 Kasım 1983’te KKTC ilan edildi. Rauf Denktaş ilk Cumhurbaşkanı oldu. Bu adım uluslararası alanda tartışmalara yol açsa da Türk tarafı için varoluşun simgesi oldu.
Uluslararası Tepkiler ve Hukuki Tartışmalar
Türkiye, harekâtın Zürih ve Londra Antlaşmaları’nın 4. maddesine dayandığını savunurken, Birleşmiş Milletler ve Avrupa Konseyi müdahaleyi işgal olarak nitelendiriyor.