HIV ve AIDS nedir? Belirtileri, bulaşma yolları ve korunma yöntemleri
HIV, bağışıklık sistemini hedef alarak vücudun enfeksiyonlara karşı savunmasız kalmasına yol açan bir virüsken, tedavi edilmediğinde AIDS’e dönüşebilir. HIV'in ilk belirtileri genellikle grip benzeri semptomlarla başlar. Virüs, cinsel ilişki, kan yoluyla ve anne-bebek arasında bulaşabilir. Ancak, HIV’in bulaşma riski doğru korunma yöntemleriyle önemli ölçüde azaltılabilir. HIV’den korunmak için kondom kullanımı, HIV pozitif bireylerle korunmasız ilişkiye girmemek ve düzenli sağlık kontrolleri gibi önlemler büyük önem taşır.
HIV ve AIDS Nedir? Belirtileri, Bulaşma Yolları ve Korunma Yöntemleri
HIV (İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü), bağışıklık sistemine zarar veren ve tedavi edilmediğinde AIDS (Edinilmiş Bağışıklık Yetersizliği Sendromu) gelişimine yol açan bir virüstür. HIV, vücudun savunma sistemini hedef alarak, özellikle bağışıklık hücrelerini tahrip eder ve vücudu enfeksiyonlara ve bazı kanser türlerine karşı savunmasız hale getirir. AIDS ise, HIV enfeksiyonunun en ileri evresidir ve tedavi edilmezse ölümcül olabilir.
HIV Belirtileri Nelerdir?
HIV, başlangıçta genellikle belirgin bir belirtiye yol açmaz. Ancak virüs vücuda girdikten 2-4 hafta sonra bazı kişilerde "akut retroviral sendrom" adı verilen grip benzeri semptomlar görülebilir. Bunlar arasında:
Yüksek ateş
Baş ağrısı
Kas ve eklem ağrıları
Boğaz ağrısı
Şişmiş lenf düğümleri
Döküntüler
İştahsızlık ve halsizlik
Bu belirtiler, HIV enfeksiyonunun ilk evresine işaret edebilir. Ancak, HIV pozitif bireylerin çoğu uzun yıllar boyunca belirgin bir semptom göstermez. Bu döneme "kronik HIV" veya "latent dönem" denir.
AIDS, HIV'in ileri aşamasıdır ve bağışıklık sistemi büyük ölçüde zayıfladığı için vücut çeşitli enfeksiyonlara ve kanserlere karşı savunmasız hale gelir. AIDS'in belirtileri daha ciddi olabilir ve şunları içerebilir:
Ağızda ve ciltte mantar enfeksiyonları
Sürekli yorgunluk
Ağız ve boğazda enfeksiyonlar (örneğin, tüberküloz, pnömoni)
İstem dışı kilo kaybı
Şiddetli ishal
Ciltte açık yaralar ve döküntüler
Zihinsel bozukluklar ve sinir sistemi problemleri
HIV Nasıl Bulaşır?
HIV, sadece kan, semen, vajinal sıvılar, preseminal sıvı (sperm öncesi sıvı) ve anne sütü gibi vücut sıvılarıyla bulaşabilir. HIV'in bulaşma yolları şunlardır:
Cinsel Yolla Bulaşma: Korunmasız cinsel ilişki sırasında HIV virüsü, vücut sıvıları aracılığıyla bulaşabilir. Hem vaginal hem de anal ilişki HIV'in bulaşması için risklidir, ancak anal ilişki daha yüksek risk taşır.
Kan Yoluyla Bulaşma: HIV, kirli iğneler veya enjektörler kullanmak, kan transfüzyonu ya da organ nakli gibi durumlarla da bulaşabilir. Aynı zamanda, HIV ile enfekte kişilerin kanının teması da bulaşma riskini artırır.
Anne ve Bebek Arasında Bulaşma: HIV pozitif anneler, doğum sırasında veya emzirme yoluyla bebeklerine HIV bulaştırabilir. Ancak tedavi ile bu risk azaltılabilir.
Cinsel İstismar ve Zorla Cinsel İlişki: HIV, cinsel istismar veya zorla cinsel ilişki yoluyla da bulaşabilir. Özellikle çocuklarda, bu tür bulaşma yolları endişe verici bir artış göstermektedir.
HIV’den Korunma Yöntemleri
HIV bulaşmasını engellemek için alınabilecek çeşitli önlemler vardır:
Korunmalı Cinsel İlişki: Kondom kullanımı, HIV’in cinsel yolla bulaşmasını önlemek için en etkili yöntemlerden biridir. Düzenli ve doğru kullanıldığında, HIV bulaşma riskini büyük ölçüde azaltır.
PreP ve PEP Tedavisi: HIV pozitif biriyle ilişkiye girmeden önce, HIV bulaşma riskini azaltmak için PreP (Pre-Exposure Prophylaxis) adı verilen bir ilaç tedavisi kullanılabilir. Ayrıca, bir kişi HIV pozitif biriyle cinsel ilişkiye girdikten sonra PEP (Post-Exposure Prophylaxis) tedavisi başlatılabilir. Bu ilaçlar, virüsün vücutta yerleşmesini engeller.
Steril Enjektör Kullanımı: HIV bulaşmasını önlemek için enjektörlerin paylaşılmaması gerekir. HIV pozitif bireylerin kanını içerebilecek kirli iğnelerden kaçınılmalıdır.
Anneden Bebeğe Bulaşmayı Önleme: HIV pozitif anneler, doğum sırasında ve sonrasında uygun tedavi alarak virüsün bebeğe geçişini engelleyebilirler. Bugün, HIV pozitif annelerden sağlıklı bebekler doğurulması mümkün hale gelmiştir.
Eğitim ve Farkındalık: İnsanları HIV'in bulaşma yolları ve korunma yöntemleri konusunda bilgilendirmek, toplumda farkındalık yaratmak, HIV’in yayılmasını engellemek için önemlidir. Cinsel sağlık eğitimi ve güvenli ilişki hakkında bilgi almak, bulaşma risklerini azaltır.
