Türkiye'nin İkinci Astronotu Tuva Cihangir Atasever'in bugün yörünge altı araştırma uçuşu gerçekleştirecek

Türkiye’nin ikinci astronotu Tuva Cihangir Atasever, 8 Haziran 2024’te ABD’nin New Mexico Eyaleti’nde bulunan Spaceport America tesislerinden yörünge altı araştırma uçuşunu gerçekleştirecek. Yaklaşık 1,5 saat sürecek bu önemli uçuşta, Atasever’i taşıyacak olan ‘VSS Unity’ yörünge altı aracı, önce bir taşıyıcı uçakla 45 bin fitlik yüksekliğe çıkarılacak. Ardından hibrit yakıtlı roket motorunu ateşleyerek yaklaşık 90 kilometre irtifaya ulaşacak.

MİKRO YERÇEKİMİ ORTAMINDA 7 BİLİMSEL DENEY

Uçuş sırasında, yaklaşık 3 dakikalık serbest düşme fazında mikro yerçekimi ortamında gerçekleştirilecek 7 bilimsel deney bulunuyor. Bu deneyler arasında biyolojik moleküllerden gen analizlerine, metabolizma değişimlerinden baskılayıcı hücrelere, insülin kaleminden radyasyon analizine kadar çeşitli araştırmalar yer alacak.

DENEYLERİN DEVAMI NİTELİĞİNDE ÇALIŞMALAR

Tuva Cihangir Atasever’in gerçekleştireceği deneylerden 3’ü, daha önce Astronot Alper Gezeravcı’nın Uluslararası Uzay İstasyonu’nda yaptığı deneylerin devamı niteliğinde olacak. Bu deneyler, Türkiye'nin uzay araştırmalarında sürekliliği ve bilimsel verimliliği artırma çabasının bir parçası olarak büyük önem taşıyor.

ÖZEL OLARAK REVİZE EDİLEN ASTRONOT TULUMU

Atasever, uçuş esnasında özel olarak revize edilmiş bir astronot tulumu giyecek. Bu tulum, uçuş sırasında gerçekleştireceği 3 deneye ilişkin ekipmanları taşıyabilmesi için özel olarak tasarlandı. Bu sayede, Atasever’in deneyleri en verimli şekilde gerçekleştirmesi sağlanacak.

TÜRKİYE'NİN İKİNCİ ASTRONOTU TUVA CİHANGİR ATASEVER'İN UZAY SEFERİ 10 İLDE CANLI YAYINLANACAK

Türkiye'nin ikinci astronotu Tuva Cihangir Atasever'in Yörünge Altı Araştırma Misyonu kapsamındaki uzay seferi, TÜBİTAK bilim merkezlerinde canlı olarak takip edilebilecek. Aksaray, Ankara, Bursa, Erzurum, Gaziantep, İstanbul, Kayseri, Kocaeli, Konya ve Samsun'da bulunan bilim merkezlerinde saat 17.00'de başlayacak olan özel yayın, herkesin katılımına açık olacak.

TÜBİTAK'TAN CANLI YAYIN

TÜBİTAK'ın sosyal medya hesabından yapılan paylaşımda, Atasever'in Yörünge Altı Araştırma Misyonu kapsamında yapılacak yayına ilişkin bilgi verildi. Açıklamada şunlar kaydedildi: "Yörünge Altı Araştırma Misyonu'nu izlemek isteyen herkesi bekliyoruz. Ülkemizin ikinci astronotu Tuva Cihangir Atasever'in yer alacağı uçuş özel yayını, Aksaray, Ankara, Bursa, Erzurum, Gaziantep, İstanbul, Kayseri, Kocaeli, Konya ve Samsun'da bulunan bilim merkezlerimizde, saat 17.00'de canlı olarak takip edilebilecek."

ÖZEL YAYIN SAAT 17.00'DE BAŞLAYACAK

Saat 17.00'de başlayacak olan bu özel yayın, Türkiye'nin dört bir yanındaki bilim meraklılarına Atasever'in uzay seferini anbean izleme fırsatı sunacak. TÜBİTAK bilim merkezlerinde gerçekleşecek bu etkinlik, hem gençlere hem de yetişkinlere uzay bilimleri konusunda ilham vermeyi amaçlıyor.

Canlı Yayın Noktaları

• Aksaray TÜBİTAK Bilim Merkezi
• Ankara TÜBİTAK Bilim Merkezi
• Bursa TÜBİTAK Bilim Merkezi
• Erzurum TÜBİTAK Bilim Merkezi
• Gaziantep TÜBİTAK Bilim Merkezi
• İstanbul TÜBİTAK Bilim Merkezi
• Kayseri TÜBİTAK Bilim Merkezi
• Kocaeli TÜBİTAK Bilim Merkezi
• Konya TÜBİTAK Bilim Merkezi
• Samsun TÜBİTAK Bilim Merkezi

Bu yayın, Türkiye'nin uzay araştırmalarında attığı adımları ve başarılarını daha geniş kitlelere ulaştırma ve bu alandaki farkındalığı artırma amacını taşıyor. Tuva Cihangir Atasever'in Yörünge Altı Araştırma Misyonu, Türkiye'nin uzay serüveninde önemli bir kilometre taşı olarak kabul ediliyor.

UZİKAT (UZAYDA İNSÜLİN KALEMİ TESTİ) – AXİOM SPACE VE TUA

Axiom Space ve Türkiye Uzay Ajansı (TUA) ortaklığında gerçekleştirilecek UZİKAT deneyinde, özel bir kutu içerisine yerleştirilmiş iki farklı insülin kalemi uzaya taşınacak ve mikro yerçekimi ortamındaki doz aktarım verimliliği test edilecektir. Deneyin amacı, uzay ortamında diyabet tedavisi yöntemlerinin etkinliğini ölçmektir.

Mikro yerçekimi koşullarına erişildiği anda, uçuş tulumunda yer alan özel olarak tasarlanmış cepte bulunan insülin kalemlerinin dozları ayarlanacak ve mekanizma aktifleştirilecektir. Toplama kaplarına aktarılan ilaç dozları, uçuş sonrasında yüksek hassasiyete sahip terazi kullanılarak ölçülecek ve insülin kalemlerinin uzay ortamındaki doz aktarım kabiliyeti belirlenecektir. Bu deney sayesinde, gelecekte Dünya yörüngesinde inşa edilecek uzay istasyonlarına diyabetli bireylerin gitmesi halinde uygulanabilecek tedavi yöntemlerinin etkinliğine yönelik ilk deneme gerçekleştirilmiş olacaktır.

IVMERAD – ODTÜ İVMER

ODTÜ İVMER tarafından geliştirilen ve ilk olarak TÜBİTAK desteğiyle hastanelerin radyoloji ve kanser araştırmaları birimlerinde kullanılan akıllı ve aktif bir giyilebilir iyonize radyasyon dozimetresi olan IvmeRad, Karadeniz Teknik Üniversitesi iş birliği ile Galactic 07 görevi için uzay uçuşuna uygun hale getirilmiştir. Bu cihaz, uzay uçuşunda iyonize radyasyon dozunu anlık olarak tespit edebilme kabiliyeti sunar.

IvmeRad, özel olarak tasarlanmış uçuş tulumu üzerinde uzaya taşınacak ve görevin tüm fazlarında iyonize radyasyon doz ölçümü yapacaktır. Görev sonrasında elde edilen bu veriler analiz edilerek bilimsel literatüre önemli katkılar sağlayacaktır. IvmeRad'ın bu görevi, uzayda radyasyon ölçüm teknolojilerinin gelişimine önemli bir adım olarak kaydedilecektir.

YUVA (YÖRÜNGE ALTI UÇUŞTA VEZİKÜL ANALİZİ) – BİLKENT ÜNİVERSİTESİ ULUSAL NANOTEKNOLOJİ ARAŞTIRMA MERKEZİ (UNAM)

Bilkent Üniversitesi Ulusal Nanoteknoloji Araştırma Merkezi’ndeki (UNAM) araştırmacılar, hücre dışı veziküllerin mikro yerçekimi ortamında nasıl etkilendiğini araştırmak amacıyla YUVA deneyini gerçekleştirecekler. Hücre dışı veziküller, bir hücrenin ana duvarından dışarı atılan ve içerisinde çeşitli biyolojik molekülleri taşıyan haberleşme kesecikleri olarak tanımlanır.

Bu deney kapsamında, astronotun uçuşu sırasında maruz kalacağı kuvvetler ve mikro yerçekimi ortamının vücudundaki veziküllere olan etkileri incelenecek ve bu süreçte veziküllerin içerisindeki değişimler irdelenecek. Analiz sonrası, veziküllerin yerçekimsiz ortamda adaptasyon sağlayabilecek bilgiler içerdiğinin tespit edilmesi durumunda, bu veziküller yeryüzündeki sağlıklı hücrelere aktarılacak ve bu hücrelerin tepkisi incelenecektir. Böylece gelecekte, uzaya gitmeden önce astronotlara uygulanabilecek, yerçekimsiz ortamda daha hızlı alışmalarını sağlayabilecek uyum terapilerinin geliştirilmesi hedefleniyor.

MESSAGE – ÜSKÜDAR ÜNİVERSİTESİ

MESSAGE Bilim Misyonu, Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (UUİ) Alper Gezeravcı tarafından gerçekleştirilen görevin devamı niteliğinde olacak. Uzun uzay seyahatleri ve Mars-Ay kolonileşme planları, astronotların sağlıklı kalabilmesi açısından bağışıklık sistemlerinin nasıl tepki verdiğini anlamayı zorunlu kılıyor. Bu noktada, MESSAGE Bilim Misyonu, mikro yerçekimi altında astronot bağışıklık sistemlerinin tepkilerini çözümlemek ve uzun vadeli uzay görevlerinin sağlık üzerindeki etkilerini anlamak için önemli bir adım atıyor.

Bu araştırmada, astronotların bağışıklık sistemi, mikro yerçekimi koşullarında nasıl değişiklik gösteriyor ve uzayda geçirilen süre arttıkça nasıl adapte oluyor gibi sorulara cevap aranacak. Elde edilecek veriler, astronot sağlığını koruma stratejilerini geliştirmek için kritik öneme sahip olacak ve uzun vadeli uzay görevlerinin başarıyla tamamlanmasına katkı sağlayacaktır.

METABOLOM – ANKARA ÜNİVERSİTESİ

Ankara Üniversitesi tarafından yürütülen METABOLOM Bilim Misyonu, Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (UUİ) Alper Gezeravcı tarafından gerçekleştirilen önceki görevin devamı niteliğinde olacak. Bu misyon kapsamında, astronotlardan toplanacak kan, idrar ve tükürük örnekleri üzerinde moleküler düzeyde detaylı analizler (metabolomik ve transkriptomik) gerçekleştirilecek. Amaç, uzay koşullarının insan sağlığı üzerindeki etkilerini ortaya çıkarmaktır.

Toplanan biyolojik numunelerde, uzay koşullarının etkisiyle değişen tüm metabolizma ürünleri ve bunlarla ilişkili gen ifadelerinin değişimleri bütünüyle araştırılacak. Bu araştırma ile astronotların sağlığına yönelik olası risk faktörlerinin anlaşılmasında yeni bilgiler sağlanması amaçlanmaktadır. Ayrıca, ülkemizde yerçekimi fizyolojisi, havacılık ve uzay tıbbı alanında gelecek yıllarda yapılacak çalışmalar için uzmanların faydalanması amacıyla bir moleküler veri bankası oluşturulmasına yönelik ilk adım atılması kayda değer bir gelişme olarak değerlendiriliyor.

MİYELOİD – HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ

Hacettepe Üniversitesi tarafından yürütülen MİYELOİD Bilim Misyonu da UUİ’de Alper Gezeravcı tarafından gerçekleştirilen önceki görevin devamı niteliğinde olacak. Bu misyon kapsamında, astronotların uzay yolculuğu boyunca maruz kaldıkları ultraviyole ışınları, yer çekimi değişiklikleri, solunan hava ve diğer zorlu faktörlerin bağışıklık sistemi ve kan yapımı sürecine etkileri incelenecek.

MİYELOİD Deneyi, bağışıklık sistemindeki değişiklikleri miyeloid tipteki kan hücreleri özelinde araştıracak. Bu hücrelerin özellikleri ve fonksiyonlarındaki değişimler, uçuş öncesi ve dönüşte karşılaştırılacak. Elde edilen veriler, uzay yolculuklarının kanser dahil bağışıklık sistemini ilgilendiren pek çok hastalık üzerine olabilecek etkileri hakkında çıkarımlar sunacak ve dünya bilim literatürüne ilk kez kazandırılacaktır. Böylece, uzay yolculuklarının bağışıklık sistemi üzerindeki olumsuz etkilerini gidermek üzere önlemler alınması da mümkün olacaktır.

BEACON (BEHAVİORAL, AFFECTİVE, COGNİTİVE AND NEUROPHYSİOLOGİCAL RESPONSES TO SPACEFLİGHT) – HARVARD TIP FAKÜLTESİ VE SAĞLIK BİLİMLERİ ÜNİVERSİTESİ

Harvard Tıp Fakültesi bünyesindeki Uzay Tıbbı Araştırma Merkezi (CSMR) ile Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hava ve Uzay Hekimliği Ana Bilim Dalı ortaklığında gerçekleştirilecek BEACON deneyinde, Yakın Kızılötesi Spektroskopisi (Near Infrared Spectroscopy – NIRS) yöntemi ile uzay uçuşunun tüm fazlarında beynin Prefrontal Korteks bölgesindeki kan yayılımı ve omurilik sıvısı (CSF) dinamikleri ilk kez incelenecek. Bu araştırma, astronotlar için önemli risk faktörlerinden biri olan kafatası basınç değişimini gözlemleyerek, omurilik sıvısının bu fenomene etkisini ortaya koymayı amaçlamaktadır.

BEACON isimli beyin görüntüleme deneyi kapsamında, Atasever’in kafasına takacağı ölçümleme cihazı uçuşun tüm fazlarında kan yayılımı ve omurilik sıvısının dinamiklerini inceleyecek. Mikro yerçekimi ortamında, vücudun aşağı bölgelerinde bulunan sıvıların kafatasına doğru toplanması sonucu artan kafatası içi basınç, astronotların sağlığında çeşitli problemlere yol açabilir. Bu duruma omurilik sıvısının etkisi, uzay uçuşunda ilk kez gözlemlenecek.

Beyin aktivitesine ek olarak, astronotların EKG verileri ve çeşitli biyolojik örnekler üzerinde yapılacak analizlerle uzay uçuşunun psikofizyolojik ve bağışıklık sistemi üzerindeki etkileri incelenecek. Bu kapsamda, astronotların dünyayı uzaktan görmenin yarattığı psikolojik değişimler de araştırılacak.

Atasever, mikro yerçekimi ortamında sıvıların kafa tasında toplanmasının basıncı artırdığını ve bu durumun astronotların sağlığıyla ilgili çeşitli problemleri beraberinde getirdiğini belirterek, “Bu durum, astronotların görme yetilerini bozabiliyor. Omurilik sıvısının bu etkiye katkısı, ilk defa bir uzay uçuşunda gözlemlenecek. Ayrıca, dünyayı uzaktan görmenin üzerimde yaratacağı psikolojik değişim ve dönüşümler de araştırmacılarımız tarafından incelenecek,” ifadelerine basın toplantısında yer verdi.