Magma baskısı yükseliyor

Süreyya URİ- Aliye Sare AKÇAY/ÖZEL HABER

ADANA(İLKHABER) - Yer kabuğunun altında bulunan hamur ya da sıvı halde bulunan uçucu gazlardan oluşan magma baskısının inanılmaz seviyede yükseldiğini belirten,  Adana’nın ‘Deprem Dede’si Melih Baki, bu durumun deprem açısından tehlikenin göstergesi olduğunu söyledi. 

DEPREM AÇISINDAN SIKINTILI DÖNEM

İklimin normal olduğu dönemlerde  16,7 derece olan Akdeniz taban suyu ısısının şu anda 49 dereceyi aşmış durumda olduğunu dile getiren Baki, inanılmaz bir magma baskısı olduğuna işaret ederek, deprem açısından tarihin en sıkıntılı sürecinin yaşandığını ifade etti.  Konuya açıklık getiren Baki, “Magma baskısının anlamı ne? 1-Dengesiz bir iklim,  bunu yaşıyoruz zaten. 2-Deprem açısından tarihin en sıkıntılı süreci. Etna ve Vezüv yanardağı harekete geçer ise büyük bir şans olur enerji boşalması olur. Hani bir insanın karnı şişer şişer gaz çıkaramaz kalp krizi geçirir ya. Bu da onun gibi” dedi.

Afrika kıtasının bize geliş hızının yıllık 2.5 santimden 8 santimetreyi aşmıştığının altını çizen Baki, “Gelecekte Akdeniz yok olacak. Göller bölgesi olacak.  Bu coğrafik değişiklik büyük depremlerle olacak.    İzmir’de Karaman’da Aydın’da Ankara’da Konya’da Niğde’de Kayseri’de inanılmaz yer yarılmaları oluyor basınçtan dolayı” diye konuştu.   

“DEPREM OLMAZSA BİR TEK CANLI OLMAZ”

 Depremin aslında korkulacak bir şey olmadığını, depremlerin bir afet değil, bir doğa olayı olduğunu anlatan Baki, “Depremler kaçınılmaz. Deprem olmazsa bu dünyada bir tek canlı olmaz kalbin nasıl çalışıyorsa yer altı da aynı böyledir.  Deprem olmazsa hayat olmaz. Dünya canlıdır, hareketlilik olacak. Bakın ayda 6 deprem istasyonu var, ama depremle ilgili bir tek hareketlilik yok. Sadece oradan aldığımız kayıtlar düşen uzay araçları ve göktaşları. Orada hayat yok deprem de yok” dedi.

DOĞANIN BOŞALTIM SİSTEMİ DERE YATAKLARIDIR

Asıl sorunun depremle nasıl yaşanması gerektiğinin bilinmesinde yattığını ifade eden Baki, şunları söyledi:

“Doğanın milyonlarca yılda oluşturduğu boşaltım sistemi dere yataklarıdır.  İnsanın bağırsakları neyse dere yatakları da odur.  Siz dere yataklarını imara açarsanız doğayla baş edemezsiniz. Onun için 5 dakikada, 10 dakikada yağmur yağdı mı şehirleri su basıyor ölüler oluyor takanıyor. Seyhan ve Ceyhan nehirleri 6 defa birleşip ayrılıyor. Her birleşip ayrılma bir depremle gerçekleşiyor. Şu anda onlarca medeniyet Çukurova topraklarının altında keşfedilmeyi bekliyor.  Eskiden Ceyhan nehri kısık boğazını kullanarak  İskenderun körfezine akıyordu. Volkanik bir deprem başladı. Acayip bir lav püskürmesiyle kısık boğazını kapattı. Çok büyük bir göle döndü. Ve bir depremle Adana’ya göç etti. Adana sellerle Tarsus Yılanlarla Hatay depremlerle gidecek tarihsel deyimin ana konusu.

Bir kenti idare edecek kadrolar, bir devleti idare edecek kadrolar bir kent tarih boyunca hangi doğal olayları yaşamış ona göre önlemini alacak.  Bölgenin durumuna gore imar planları hazırlanacak.

ÇÖZÜM KENTSEL DÖNÜŞÜM

Deprem öncesi önlemler alınır mı? Çok kolay. Alınır.

   2. Dünya savaşından sonra bilim ve teknolojinin gelişmesiyle birlikte bu sorunlar çözüldü.  Örneğin doktora gittiniz ameliyat olmadan önce rongeniniz çekilmeden ameliyat olur musunuz.  Yer bilim tarihinin yer biliminde devrim olarak tanımladığı Jeofizik, de yer altının röntgenini çekiyor.

Mevcut kentlerin yer altı mikro bölgeleme haritaları hazırlanır.  Bu araştırmaları yapmak çok ucuz çok az bir maliyetle yapılabilir. Ancak bir deprem olduğunda ve depreme hazırlıksız yakalanmışsanız çok daha büyük kayıplar yaşanır.  Bu hatiralar hazırlandıktan sonra  heyelan ve sel tehdidi altında olan mahalleler semtler taşınır. Eğer sel tehdidi heyelan tehdidi yok ise gecekondulardan kentsel dönüşüme başlanır.

EUROCODE 8 FORMATI

Eğer afetle nasıl mücadele edileceğini bilmiyorsanız. Dünyanın diğer ülkelerine bakacaksınız doğal afetlerle nasıl mücadele ettiklerini inceleyeceksiniz. Açacaksınız Avrupa’nın Eurocode 8 formatını açacaksınız  Japonya’nın, Çin’in, Fransa’nın, Amerika’nın Rusya’nın yönetmeliklerini okuyacaksınız hepsi madde madde yazılı.  Bakarsınız Amerika’da Rusya’da Çin’de deprem üssü olan bölgelerde bina nasıl yapılır? Ona göre imar planları hazırlanır.  Sismik dediğimiz yöntemi kullanırsınız. Deprem olduğunda binanın kurulacağı yerde deprem olduğunda hangi kuvvetle vuracağını hesaplarsınız. Bu hesaplama çok kolay, maliyeti en fazla 1200 lira. Binanızı ona göre yaparsınız. Gelişmiş ülkelerde deprem üssü olan ülkelerin yönetmeliklerine göre  etüdü yapan da binayı yapan da sorumludur.  Yönetmeliğe göre; eğer zemin etüdünü ona uygun yapmamışsa bina yıkılırsa binanın maliyetini öder, ölüm olursa cinayetten yargılanır. Bilimi kullanacaklar. Meksikada bir deprem oldu 7.2 yerle bir oldu. Önlemini aldı sonra 8.1 deprem oldu bir tane bina yıkılmadı.

 DERE VE NEHİR YATAKLARI DERİNLEŞTİRİLMELİ

Adana’da Çatalan öncesi bir proje yapıldı. Dönemin Büyükşehir Belediye Başkanı Aytaç Durak; ‘Adana’da yer altı su kuyularını kapatacağız, Adana’da içme suyunu Çatalan’dan getireceğiz’ dedi. Bu projenin yer altı sularının kirlenmiş olmasından dolayı doğru bir hamle olduğunu ama bir tehlike olduğunu söyledik.  Çünkü tüm yeraltı kuyularından Adana’nın içme suyunu çekiliyordu.  Yer altı su seviyesi o zaman 7 ila 11 metre derinlikteydi. Raporu sunduk. Belediye meclisinde  gündeme geldi. Kamuoyuna sunduk. Bir de öneri sunduk. Bu projeyi uyguladığınızda dere yatağını  imara açmayacaksınız. Dere ve nehir yatağını derinleştireceksiniz. Reagülatör köprüde sus tutmayacaksınız. Yer altı suları normal seviyesine gelecek. Aksi halde Çatalan öncesi yapılan tüm çok katlı binaların bodrumuna su dolacak dedik. Tabi bunlar yapılmadı. Daha sonra bize başvuran 369 apartmanda temel sorunu vardı.  

ULUSLARARASI STANDARTLARDA KENTSEL DÖNÜŞÜM

Kentsel dönüşümün uluslararası standartlara uygun yapılması lazım. Kentsel dönüşümün rantsal dönüşüm olmaması lazım. Kentin yer altı yapı haritaları, mikro haritaları çıkarılır, sel ve heyelan tehlikesi altında olan bölgeler boşaltılır, sel ve heyelan tehlikesinde bölgeler yoksa gecekondulardan başlanır. Çok katlı yapılaşmaya gider ama depreme dayanıklı yapılar oluşturulur. Yeni imara açılacak alanların yer altı haritaları çıkarılır. Kentin imar planı, alacağı göç ve nüfus artışı hesaplanarak 15-20 yıl ileri çekilir. Dünyada uygulanan yöntem bu.

Bunlar yapılmazsa, doğayla dost olmazsanız doğa bildiğini okuyacaktır. Doğayla baş edemezsiniz. Siz önleminizi alacaksınız. Bilimden kopmayacaksınız.”