Fransa’da bitmek bilmeyen polis şiddeti ve öldürülen Nahel M. Olayına dair her şey

İbrahim Baysal

(İlk Haber )-Geçtiğimiz Salı günü polis tarafından öldürülen Nahel M. sonrası Fransa’da başlayan protestolar şiddetini arttırdı.

27 Haziran Salı günü Fransa’nın Nanterre şehrinde trafik denetlemesi sırasında bir polis memuru tarafından vurularak öldürülen Nahel M. Fransada tepkilere ve protestolara neden oldu. Şahsı vuran polis memuru "yetkili bir kişi tarafından kasten adam öldürme" şüphesiyle tutukladı.

Olay Nasıl Gerçekleşti?

27 Haziran 2023 tarihinde, trafik polisinin dur ihtarına uymayan ismi Nahel M. olarak açıklanan 17 yaşındaki cezayir asıllı bir gencin göğsünden vurulup hayatını kaybetmesiyle başlayan isyanlardır. Fransa Cumhurbaşkanı Macron her ne kadar olay hakkında "affedilemez" açıklaması yapsa da isyan bitmedi ve daha da şiddetlendi. Olaylarda çok sayıda polis yaralanırken ülke genelinde devlet binalarına kundaklama girişimleri başlatıldı. Protestolar, günler ilerledikçe bir kitlesel isyan halini aldı.

Bazı protestocular sokaklarda otobüs duraklarını ve çöp kutularını ateşe verdi. Öfkeli halk Polis merkezlerinin önünde eylem gerçekleştirdi ve polislere havaifişek ile saldırdı. Paris Clamart bölgesinde bir tramvay yakıldı ve ünlü Fransız futbolcu Mpappe olaylar hakkında "Fransa için acı çekiyorum" diyerek hükümeti eleştirdi. Öldürülen Nahel'in, Cezayir asıllı olması nedeniye isyana katılan çoğu isyancının da Afrikalı olduğu belirlendi.

 Nahel Merzouk’un sicili temiz çıktı

Nahel  17 yaşında Fransız-Cezayirli bir lise öğrencisiydi. Suresnes'deki Lycée Louis-Blériot'a kaydoldu ve burada altı ay derslere katıldı, ardından okula gitmeyi bıraktı. Geçimini sağlamak için pizza servis elemanı olarak çalıştı. Nahel'i tanıyan bir sağlık görevlisine göre, babası o doğmadan önce annesini terk etmiş. 

Merzouk'un sabıka kaydı yoktur.

Fransa’da Polis Şiddetinin geçmişi

Fransa son yıllarda polis şiddetinin artması ile dikkat çekiyor. En son yaşanan silahlı saldırı, 2023'te Fransa'da bir trafik durması sırasında meydana gelen üçüncü ölümcül atış oldu. 2020'de üç, ardından 2021'de iki ve 2022'de 13 ölüm meydana geldi. Bu olayların kurbanları genellikle siyahi insanlardı. Fransız polis sisteminde ırkçılık olayları oldukça geniş. 2023'te Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi ülkenin polis gücünü eleştirdi ve gösterilerde aşırı güç kullanımını ele almak için önemli önlemlerin uygulanmasını istedi.  Fransız hükümeti, polis şiddeti örneklerini sık sık hafife aldı. 2022 yılında, söz konusu silahlı saldırılarla ilgili olarak yaklaşık beş memur hakkında dava açıldı. 

19 Temmuz 2016'da Fransa'da 24 yaşındaki siyah bir adam olan Adama Traoré , polis tarafından zaptedilip tutuklandıktan sonra gözaltındayken öldü.  Bu olay, halkın büyük tepkisine ve protestolara yol açtı. Mayıs 2020'de, George Floyd cinayetinin sonrasına denk gelen, olaya karışan memurların herhangi bir suçtan aklanmasıyla isyan ve protestolar yeniden alevlendi .  14 Haziran 2023'te 19 yaşındaki Alhoussein Camara, Angoulême'de yol kontrolü sırasında öldürüldü . Cesedi Conakry , Gine'ye geri gönderildi, ailesi ve Gineli yetkililer tarafından. Oradayken, adaletin yerini bulması için Fransa'ya başvurdular. 

Olayların Kronolojik Gelişimi

·        27 Haziran

-Ayaklanmalar ilk olarak Nahel'in öldürüldüğü gün başladı. Nanterre'de ve Paris'te olaylar çıktı, polise havai fişek atıldı ve bir müzik okulu ateşe verildi.

·        28 Haziran

-Amiens, Dijon, Lyon, Lille, Saint-Étienne, Clermont-Ferrand ve Strasbourg'da Paris metropol bölgesinin ötesine yayılan isyanlar başladı.

-Paris'in doğu ucunda bulunan Montreuil Belediye Binası'na havai fişekler atıldı. Toulouse'da Reynerie bölgesinde 100 gösterici ile polis arasında çıkan kundaklama ve çatışmalar 13 kişinin tutuklanması ve 20 aracın yanmasıyla sonuçlandı.

-27 ulusal polis karakoluna (7'si kundaklamayla), 4 jandarma kışlasına, 14 belediye polis karakoluna (10'u kundaklamayla), 8 belediye binasına, 6 okula ve 6 kamu binasına saldırı düzenlendi. Medya kütüphanelerinde, Clichy-sous-Bois'da bir inşaat makinesinde, Puteaux'da bir okulda ve Clamart'ta bir tramvayda yangın çıktı. Colombes'ta yağma olduğu bildirildi ve Meudon ve Châtenay-Malabry'de belediye binaları saldırıya uğradı.

- Toplamda 90'dan fazla kamu binası saldırıya uğradı. Paris'te 18. ve 19. bölgelerde çatışmalar çıkarken 15. bölgede yangın çıktı.

-Ülke çapında en az 150 kişi tutuklandı, 170 polis memuru, 609 araç ve 109 bina hasar gördü.

·        29 Haziran

-Saat 14.00'te Nahel'in ailesine destek yürüyüşü yapıldı ve 6.200 kişi katıldı.

-Akşam saatlerinde ise olaylar tekrardan patlak verdi ve otobüsler ile tramvaylar, hasarı önlemek için akşamları çalışmayı durdurdu ve Clamart, Compiègne ve Savigny-le-Temple gibi birkaç yerde yalnızca reşit olmayanlar için uygulanan sokağa çıkma yasakları uygulandı.

- Ayrıca Paris, Nanterre ve Marsilya'da polisle daha fazla çatışma ve daha fazla yağma, kundakçılık ve lastik yakma olayları gerçekleşti.

30 Haziran

-Birleşmiş Milletler, olaylar hakkında yaptığı ilk açıklamasında, "Fransa'nın, kolluk kuvvetlerindeki derin ırkçılık ve ayrımcılık sorunlarını ciddi şekilde ele alınmasının zamanıdır." dedi.

-Ülkede bulunan bir polis sendikası (France Police) Twitter'dan yaptıkları bir açıklamada, "17 yaşındaki suçluya ateş açan meslektaşlarımıza aferin. (Sürücünün) aracını etkisiz hale getirerek kendi hayatlarını ve yolu kullanan diğer kişilerin hayatını kurtardılar'' demesi ülkede infial yarattı ve sendikanın kapatılması için soruşturma başlatıldı.

-Fransa İçişleri Bakanlığı, 30 Haziran itibarıyla ülkede tüm otobüs ve tramvay seferlerini yasaklandığını duyurdu.

-İsyancılar yağlama amacıyla ilk defa Strasbourg'da bulunan bir Apple mağazasına saldırdı. Bu şekilde isyan Almanya sınırına kadar geldi. Olaylar ilk defa Fransa haricinde Belçika'da görüldü ve başkent Brüksel'de bazı araçlar ateşe verildi.

-Ülke genelinde pek çok AVM isyancılar tarafından yağmalandı ve durum kontrolden çıktı. İçişleri Bakanı Gerald Darmanin, olaylarda yaklaşık 1000 kişinin gözaltına alındığını ve gözaltına alınanların yaş ortalamasını 17 olarak açıkladı.

·        1 Temmuz

-Temmuz itibarıyla Türkiye Cumhuriyeti Paris Büyükelçiliği, Fransa'ya seyahat edecek ve mevcut olarak Fransa'da bulunan Türk vatandaşlarını uyardı.

-İsyan özellikle Marsilya kentinde daha fazla şiddetlendi ve bazı gruplar Marsilya'da bulunan Merkez Borsasını basmaya çalıştı.