İstanbul’da bir ev sahibinin ödenen kira bedelinin düşük kalması nedeniyle kiracısına açtığı tespit davasında, bilirkişi incelemesiyle belirlenen güncel değerlere itiraz edildi. Mahkemeden, "Yapay zekâdan da yararlanarak yeni rapor hazırlansın" kararı çıktı. Yapay Zekâ Gemini, bu konudaki "Davalarda yapay zekâ kullanılarak bilirkişi raporu hazırlanması, dava sonucunu nasıl etkiler? Uygulama hukuk kurallarına uygun olur mu?" sorusuna, “Yapay zekânın hukuk sistemine entegrasyonu, özellikle adli süreçlerde önemli tartışmalara yol açmaktadır. Yapay zekânın algoritmik önyargıları, adaletin sağlanması açısından risk oluşturur” yanıtı verdi.
İstanbul’da bir ev sahibinin, ödenen kira bedelin düşük kalması nedeniyle kiracısına açtığı kira tespit davasında mahkemenin verdiği ara karar, kira tespit davalarında yeni dönemin kapılarını açtı.
Ev sahibini temsil eden avukat ve arabulucu Mahmut Tarhan, İstanbul Anadolu 10. Sulh Hukuk Mahkemesi’nde, sundukları kira sözleşmelerinin incelenmesi, gelen bilirkişi raporları ile belirlenen kira bedeline itirazla birlikte ara karar verildiğini, buna göre; yapay zekâdan da yararlanarak, tarafların rapora itirazlarının ek raporla değerlendirilmesine karar verildiğini açıkladı. Ancak yapay zekâdan da yararlanarak çıkacak olan raporla hakkaniyetli bir karar çıkamayacağı için, buna itiraz ettiklerini açıkladı.
Bölge rayiç bedeli 20 bin liranın üzerinde olan Üsküdar merkezde bulunan söz konusu evde aylık 4 bin TL’ye oturan kiracıya açılan kira tespit davasında istenen bilirkişi raporunda, 7 bin 500 lira bedel belirlendiği öğrenildi.
Adana Barosu avukatlarından Emir Ügü, kira tespit davasında yapay zekâdan da yararlanarak yeniden bilirkişi raporu hazırlanması kararının ilk kez olduğunu belirterek, sonucu merakla beklediklerini söyledi.
Bir alacağın varlığını ve miktarını tespiti için açılan davalarda mahkemelerden bilirkişi raporu istendiğini belirten Emir Ügü, bilirkişilerin de konularında uzman mali müşavir, muhasebeci veya yine hesaplama konusunda uzmanlaşmış avukatlardan oluştuğunu ifade etti.
Örneğin bir alacaktan dolayı doğan faiz oranlarının Merkez Bankası ve diğer kamu bankaları ile özel bankaların aylık-yıllık faiz oranlarının hesaplanmasıyla belirlendiğini söyleyen Ügü, rayiç bedeliyle de ilgili olarak gayrimenkul değerlendirme uzmanlarından bilgi alınabildiğini kaydetti.
Kira tespiti nasıl oluyor?
Ev sahipleri 5 yılı geçen kiracılarına ‘kira tespit’ davası açabiliyor. Bu yolla ev sahibi ‘Kiram piyasa değerinin çok altında kaldı, yeniden belirlensin’ diyor. Yapılan son düzenlemeye göre dava öncesi arabulucuya gidilmesi şart. Burada bir uzlaşma olmazsa dava süreci başlıyor. Bu süreçte mahkemeye sunulan emsal kira sözleşmeleri inceleniyor. Atanan bilirkişi söz konusu eve gidip inceleme yapıyor, güncel kira değerlerini araştırıyor ve hazırlanan raporu ile hakim tarafından yeni kira bedeli belirleniyor. Kiracının da korunması adına yüzde 10-20 hakkaniyet indirimi uygulanıyor.
Yapay Zekâ Gemini’ye sordukYapay Zekâ Gemini ise “Davalarda yapay zekâ kullanılarak yeni bir bilirkişi raporu belirlenecek olması dava sonucunu nasıl etkiler? Uygulama hukuk kurallarına uygun olur mu? sorusuna şu yanıtı verdi:
“Yapay zekânın hukuk sistemine entegrasyonu, özellikle adli süreçlerde önemli tartışmalara yol açmaktadır. Davalarda yapay zekâ destekli bilirkişi raporlarının kullanılması, hem hukukçular hem de vatandaşlar tarafından merak edilen ve tartışılan bir konudur. Bu makalede, yapay zekânın bilirkişi raporlarına etkisi, hukuk kurallarıyla uyumu ve potansiyel sonuçları üzerinde durulacaktır.
Yapay zekâ destekli bilirkişi raporları nedir?
Yapay zekâ destekli bilirkişi raporları, geleneksel bilirkişi raporlarının hazırlanmasında yapay zekâ algoritmalarının kullanılmasıyla oluşturulur. Bu algoritmalar, büyük veri setlerini analiz ederek, karmaşık hesaplamalar yaparak ve desenleri tanıyarak, bilirkişinin karar verme sürecini destekler. Örneğin, bir trafik kazası davasında, yapay zekâ, kazanın simülasyonunu yaparak, hasarın nasıl oluştuğu ve sorumluluğun kimde olduğu konusunda önemli bilgiler sunabilir.
Dava sonucunu etkileme potansiyeli
Yapay zekâ destekli bilirkişi raporlarının dava sonuçlarını etkileme potansiyeli oldukça yüksektir. Bu raporlar, daha objektif, tutarlı ve detaylı sonuçlar sunarak, mahkemelerin karar verme süreçlerini kolaylaştırabilir. Özellikle teknik konularda, yapay zekâ, insan hatası riskini azaltarak daha doğru sonuçlar elde edilmesini sağlayabilir.
Ancak, yapay zekânın tamamen tarafsız olduğu iddiası yanıltıcı olabilir. Algoritmaların eğitiminde kullanılan veriler ve algoritmaların kendileri, belirli bir önyargıyı yansıtabilir. Bu durum, adaletin sağlanması açısından risk oluşturur.
Hukuk kurallarıyla uyumluluk
Yapay zekâ destekli bilirkişi raporlarının hukuk kurallarıyla uyumluluğu, henüz tam olarak netleşmemiş bir konudur. Mevcut mevzuat, genellikle geleneksel bilirkişi raporlarına odaklanmıştır. Yapay zekâ tarafından üretilen bilgilerin hukuki delil olarak kabul edilip edilemeyeceği, hangi koşullarda kabul edileceği gibi soruların cevaplanması gerekmektedir. Ayrıca, yapay zekânın hata yapma olasılığı, sorumluluk belirsizliği gibi konular da hukuki açıdan değerlendirilmelidir.
Yapay zekânın adli süreçlerde kullanılması, hukuk sisteminde köklü değişimlere yol açabilecek önemli bir gelişmedir. Yapay zekâ destekli bilirkişi raporları, adaletin daha hızlı ve daha doğru bir şekilde sağlanmasına katkıda bulunabilir. Ancak, bu teknolojinin potansiyel riskleri ve hukuki düzenleme eksiklikleri göz ardı edilmemelidir. Yapay zekânın hukuk sistemine entegrasyonu sürecinde, etik, hukuki ve sosyal boyutların birlikte değerlendirilmesi ve kapsamlı düzenlemeler yapılması gerekmektedir.
Özetle; Yapay zekâ, bilirkişi raporlarının daha objektif ve detaylı hale gelmesini sağlayabilir. Yapay zekânın algoritmik önyargıları, adaletin sağlanması açısından risk oluşturur. Mevcut mevzuat, yapay zekâ destekli bilirkişi raporlarına henüz tam olarak hazır değildir. Yapay zekânın hukuk sistemine entegrasyonu, dikkatli ve kapsamlı bir şekilde yönetilmelidir.