Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK), ücretsiz aldığı biletle 1 ay içerisinde 2 kez trene binmeyen bir engellinin ücretsiz seyahat hakkını 180 gün askıya aldığı gerekçesiyle TCDD'ye 9 bin 441 lira idari para cezası verilmesine ve kararın kamuoyuna duyurulmasına karar verdi.
Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK), ücretsiz aldığı biletle 1 ay içerisinde 2 kez trene binmeyen bir engellinin ücretsiz seyahat hakkını 180 gün askıya aldığı gerekçesiyle TCDD'ye 9 bin 441 lira idari para cezası verilmesine ve kararın kamuoyuna duyurulmasına karar verdi.
TİHEK'in internet sitesinden açıklanan karara göre, engellilere tanınan ücretsiz seyahat hakkından yararlanan yüzde 46 engelli olan İ.Ş, biletini aldığı iki tren seferini kaçırdı.
TCDD, son 1 ay içerisinde 2 kez trene binmediği gerekçesiyle İ.Ş'nin ücretsiz seyahat hakkını 180 gün askıya aldı. Bunun üzerine İ.Ş, engellilik temelinde ayrımcılığa maruz kaldığını öne sürerek, TİHEK'e başvuruda bulundu.
TCDD'nin inceleme kapsamında gönderdiği yazılı görüşünde, engelli vatandaşların aynı gün içinde birden fazla trene birden fazla bilet aldığı, trenlerden devamlı bilet alıp seyahat etmedikleri ve böylece bu hakkı kötüye kullandıklarının tespit edildiği belirtildi.
Engellilerce alınan biletlerin kullanılmaması sonucunda hizmetten yararlanmak isteyen diğer kişilerin mağdur olmasının yanı sıra yüksek miktarda kamu zararı oluştuğu ifade edilen görüşte, bu durumun 2019'da Sayıştay tarafından da tespit edildiği ve oluşan zararın azaltılabilmesi için engelli vatandaşlarca alınıp kullanılmayan bilet oranının düşürülmesinin tavsiye edildiği kaydedildi.
Suistimallerin önlenmesi amacıyla 1 Aralık 2020'den bu yana söz konusu kısıtlamaya gidildiği anlatılan görüşte, kararın bir hakkın kullanılmasının engellenmesi niteliğinde değil, kamu adına çalışan TCDD'nin tarafsız, adil ve eşit bir hizmet sağlamasına yönelik olduğu öne sürüldü.
Başvuruyu karara bağlayan TİHEK, engellilik temelinde ayrımcılık yasağının ihlal edildiği gerekçesiyle şirkete 9 bin 441 lira idari para cezası verdi.
TİHEK'in kararında, TCDD'nin başvurana uyguladığı kısıtlamanın, "kamu hizmetinin gereği gibi yerine getirilmesi" ve "kamu zararının önlenmesi" şeklinde haklı ve meşru gerekçelere dayandığı kaydedildi.
Meşru amaç taşıyan farklı muamelenin ayrımcılık yasağını ihlal etmemesi için kişiye aşırı ve olağanın ötesinde külfet yükleyip yüklemediğinin de değerlendirilmesi gerektiğine işaret edilen kararda, şu ifadeler yer aldı:
"TCDD tarafından uygulanan kısıtlamanın her ne kadar kamu zararının önlenmesi ve hizmetin gereği gibi ifası şeklinde haklı gerekçeye dayandığı değerlendirilmekteyse de kullanılan araç ile hedeflenen amaç arasında makul bir orantılılık olduğu söylenemeyecektir. Engelli bireylerin yaklaşık 6 ay gibi bir süreyle ücretsiz bilet imkanından yararlandırılmaması söz konusu olacağından bu uygulamanın aşırı ve olağanın ötesinde bir külfet yükleyeceği değerlendirilmektedir."
Kararda, ücretsiz bilet hakkının kötüye kullanılmasının engellenmesi için kullanılmayan bilet ücretinin ödenmesi veya bilet ücretinin bir cezayla birlikte ödenmesi, kişilerin önceden yazılı olarak uyarılması gibi alternatif çözüm yolları öngörülmeksizin böyle bir uygulamanın yapılmasının orantılı olmadığı aktarıldı.