EYT düzenlemesi sonrası gündeme gelen "kademeli emeklilik" konusu, özellikle 1999 sonrası sigorta girişi olan çalışanlar için hayati önem taşıyor. Türkiye'deki emeklilik sisteminde yapılması planlanan değişiklikler, kademeli emeklilik sisteminin işlevselliği ve uygulanabilirliği üzerine tartışmalar sürüyor.
Türkiye’de emeklilikle ilgili tartışmalar uzun zamandır gündemde. 2023 yılı itibariyle, Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesi ile milyonlarca çalışan emeklilik hakkı kazandı. Ancak, bu düzenleme yalnızca 1999 öncesi sigorta girişi olanları kapsadı ve 1999 sonrasında sigortalı olanlar, daha uzun süre çalışmaya zorlandı. Bu durum, EYT ile mağduriyet yaşayanlara çözüm sunulsa da 1999 sonrasında çalışmaya başlayanların da benzer bir adalet beklentisini gündeme getirdi. Kademeli emeklilik, bu sorunu çözmek için en çok konuşulan çözüm önerisi haline geldi.
Kademeli Emeklilik Nedir?Kademeli emeklilik, sigortalı çalışanların belirli bir yaşa ve prim gün sayısına ulaştıklarında, normalden daha erken emekli olabilmelerini sağlayan bir sistem olarak tanımlanıyor. Bu sistem, özellikle 1999 sonrası sigorta başlangıcı olanlar için önemli bir çözüm önerisi olarak öne çıkıyor. Çünkü bu çalışanlar, EYT düzenlemesinin kapsamına girmedikleri için daha uzun süre çalışmak zorunda kalıyorlar. Kademeli emeklilik, emeklilik yaşının kademeli olarak düşürülmesini öngörüyor ve böylece, geçmişte sigortalı olanlar ile bu tarihten sonra sigortalı olanlar arasındaki farkların yumuşatılmasını hedefliyor.
CHP’li Hasan Öztürk’ten Kademeli Emeklilik Çağrısı
Kademeli emeklilik, son günlerde CHP Bursa Milletvekili Hasan Öztürk tarafından yeniden Meclis gündemine taşındı. Öztürk, 1999 sonrası sigortalı çalışanlar için kademeli emeklilik sisteminin hayata geçirilmesinin artık bir zorunluluk olduğunu vurguladı. Meclis'te düzenlediği basın toplantısında, 1999 sonrasında işe başlayanların, bir gün farkla 17-20 yıl daha fazla çalışmaya zorlanmalarını "haksızlık" olarak nitelendirdi.
Öztürk, bu durumda olan milyonlarca kişinin mağduriyetini giderilmesi gerektiğini belirterek, kademeli emeklilik önerisinin çözüm olabileceğini ifade etti. Ayrıca, kademeli emekliliğin devlet bütçesine ek bir yük getirmeyeceğini, kaynakların doğru kullanımıyla bu mağduriyetlerin rahatlıkla giderilebileceğini söyledi.
Kademeli Emeklilik İle İlgili Beklentiler ve Meclis GündemiKademeli emeklilik, yalnızca CHP'li vekillerin değil, aynı zamanda AK Parti kanadından da zaman zaman gündeme geliyor. AK Parti Grup Başkanı Abdullah Güler, emeklilik sisteminde yapılacak değişikliklerin "daha adil ve dengeli" olması gerektiğini vurgulamıştı. Güler, sistemin hem prim miktarını, hem de yaş ve ödenen süreyi esas alacak şekilde düzenlenmesi gerektiğini ifade etti. Bu açıklamalar, kademeli emekliliğin yeniden gündeme gelmesine olanak sağlamıştı.
Güler’in açıklamaları, emeklilik yaşını ve prim gün sayısını esas alacak yeni bir sistemin inşa edilmesi gerektiğini ortaya koyuyor. Bu, aslında kademeli emekliliğin önünün açılması adına önemli bir sinyal olabilir.
Kademeli Emekliliğin Çalışma Hayatına EtkileriKademeli emeklilik sisteminin hayata geçirilmesiyle, 1999 sonrası sigortalı olan çalışanlar için belirli bir yaşa ve prim gün sayısına ulaştıklarında, kısmi olarak emekli olma imkanı sağlanabilir. Bu düzenleme, özellikle şu noktada önemli:
EYT düzenlemesi ile yaşadıkları mağduriyeti aşmaya çalışan 1999 sonrasında sigortalı çalışanlar, yıllarca prim ödeyip, aynı emeklilik hakkına sahip olmadan emekli olmanın zorluğunu yaşıyorlar. Bu düzenleme, aynı zamanda sosyal güvenlik sistemine yük bindirmemek adına da önemli bir adım olabilir. Çalışanların, daha erken emekli olmalarına olanak tanınırken, devletin bu kişileri sosyal güvenlik sisteminden daha erken çıkarma yoluna gitmesi hedeflenebilir.
Kademeli Emeklilik ve Ekonomik YükBirçok kişi, kademeli emeklilik ile ilgili düzenlemenin hayata geçirilmesinin devlet bütçesi üzerinde ek bir yük yaratmayacağına inanıyor. CHP’li Öztürk, bu konuda şunları belirtti: "Kaynakların doğru kullanımıyla, mağduriyetlerin rahatlıkla giderilmesi mümkün. Bakanlıkların, kamu-özel işbirliği projelerine ayırdıkları ödenekleri gözden geçirmeleri gerekir." Yani, kademeli emeklilikle ilgili yapılacak düzenlemenin bütçeye ek yük getirmemesi bekleniyor.
Kademeli Emeklilik Sistemi Ne Zaman Uygulanır?Sosyal Güvenlik Uzmanı İsa Karakaş, kademeli emekliliğin "eninde sonunda" yapılacağını düşünüyor. Karakaş, mevcut durumda 1999 sonrası sigortalı olanlar için emeklilik yaşının çok yüksek olduğunu ve bu sorunun çözülmesinin gerektiğini vurguladı. Kendisi, kademeli emekliliğin 2027 civarında yapılabileceği konusunda öngörülerde bulundu.
Bir diğer görüş ise, kademeli emekliliğin 2025 yılında yapılacak olan bütçe çalışmalarında gündeme gelebileceği yönünde. Ancak bu noktada, devletin bütçesi üzerindeki yük ve diğer ekonomik faktörler göz önünde bulundurulacak.
Kademeli Emeklilik Nasıl Çalışacak?Kademeli emeklilik, sigortalı çalışanların belirli bir yaşa ve prim gün sayısına ulaştıklarında kısmi emekli olmalarını sağlayan bir sistem olarak tanımlanıyor. Ancak bu, her sigortalı çalışan için aynı şekilde uygulanmayacak. Sistem, şu unsurlara göre şekillenecek:
Sigorta Başlangıç Tarihi: 1999 sonrası sigortalı olan çalışanlar için, yaş ve prim gün sayısı kademeli olarak azaltılacak. Prim Gün Sayısı: Çalışanlar, prim gün sayılarına göre kademeli olarak emeklilik hakkı kazanacaklar. Yaş Şartı: Çalışanlar, belirli bir yaşa geldiğinde kısmi emekli olabilecekler.